 |
Title: Tom Waits Source: OOR Magazine nr. 17, p. 56-59 (The Netherlands) by Bert van de Kamp. August 22, 1992. Photography by: George DuBose, Elliot Gilbert Date: Paris. 1992 Keywords: Bone Machine Magazine front cover: OOR Magazine nr. 17. August 22, 1992. |
| Accompanying pictures |
 OOR magazine (The Netherlands) August 22, 1992. Date: New Jersey/ USA, 1985 or earlier. Credits: photography by Adrian Boot |
 OOR magazine (The Netherlands) August 22, 1992. Date: New York, 1985. Credits: photography by George DuBose (L.F.I.) |
 OOR magazine (The Netherlands) August 22, 1992. Promo poster from the Heartattack and Vine Promo Pack (Asylum/ Elektra), 1980. Date: 1978 (note same session as Blue Valentine poster). Credits: photography by Elliot Gilbert |
Tom Waits
'Ik voel me alsof ze mijn vel hebben afgestroopt en mij in een bad met citroenzuur hebben gedompeld, terwijl ze naalden in mijn ogen steken, maar,' voegt hij eraan toe: 'I love every minute of it!' Welkom in de wondere wereld van Tom Waits.
door Bert van de Kamp
Met zijn nieuwe CD Bone Machine doorbreekt Tom Waits een periode van vijf jaar waarin geen nieuwe studioplaat van hem verscheen en waarin hij zich hoofdzakelijk met films bezig hield, als acteur, maar ook als soundtrack-componist. Zo speelde hij onder meer in Candy Mountain van Robert Frank en At Play In The Fields Of The Lord (naar het boek van Peter Mathissen) en schreef hij de muziek voor de laatste van Jim Jarmusch: Night On Earth. Maar zo langzamerhand werd het weer hoog tijd voor een volwaardig, ouderwets Tom Waits-alburn. Bone Machine bevat zestien nummers in een ratjetoe van stijlen: gospel, punk, mambo, lullabye, blues, ballads en ketelmuziek. Nummers als Dirt In The Ground en A Little Rain kunnen nu al worden bijgeschreven als Waits-classics. De plaat zit vol verwijzingen naar de Bijbel en overal loert de dood: 'Hell doesn't want you and heaven is full/ Bring me some water and put it in a a skull,' zingt hij in het openingsnummer The Earth Dies Screaming (While I Lie Dreaming), waarna het ons in het volgende nummer nog eens wordt ingepeperd: 'We're all gonna be dirt in the ground...' Tel uit je winst.
DOODSSCHIP
Waits houdt audi�ntie in een hoekje van een Parijs' caf�terras. Daar ontvangt hij journalisten uit heel Europa die elk een half uurtje hebben om punten te scoren, 1992 is dan ook een Olympisch jaar en een van Toms nieuwe songs heet niet voor niets: In The Coliseum.
Vijf jaar is lang...
'Wat heb je al die tijd uitgevoerd, wil je vragen? Langdurige si�sta's onder een boom, veel gezworven, en het land geregeerd, verdorie! Want iemand moet liet toch doen, niet?'
En goeie songs komen niet uit de hemel vallen.
'Nee, je moet geduld hebben. Het is net als vissen: je moet wachten tot ze bijten. Je kunt er verder weinig aan doen. Een regendans wil ook nog wel eens helpen. Ja, het is een zwaar leven, maar je doet het omdat je ervan houdt. Zo is het. '
Dat je op jouw leeftijd nog eens een punk-classic als I Don't Wanna Grow Up zou schrijven had ik persoonlijk niet voor mogelijk gehouden.
'Dank je. Ik maak een lange neus naar de wereld.'
Je beschrijft de zogeheten 'volwassen' wereld als erg onaantrekkelijk: ruziemakende ouders, ellende op het journaal, geld lenen bij de bank...
'Het is maar hoe je ernaar kijkt. De liefde bedrijven met een prachtige vrouw op een bed met zijden lakens, terwijl je een Afrikaanse reefer rookt en een glas Napoleon-cognac drinkt, is toch redelijk opwindend. Het volwassen leven heeft ook zo zijn goeie momenten...'
Twee parallelle carri�res lijkt mij ook redelijk uitputtend.
'Muziek en medicijnen, bedoel je`
Ja, en films.
'O ja. Films (diepe zucht), het duurt altijd zo lang: je gooit een steen en wacht dan jaren voor hij door de ruit gaat. Heel frustrerend vaak, voor iedereen behalve de regisseur. Het is als een insectenritueel: er is maar ��n koningin. Je kunt niet anders dan wat rondzoemen in de korf tot de koningin haar rok optilt. Je moet ontzettend oppassen voor je eraan begint, want je kunt er niet halverwege mee stoppen. Het is een doodsschip waar je niet vanaf kunt. Je bent krijgsgevangen in een oorlog van de verbeelding. Een toneelstuk, daar kun je uitstappen als het je niet meer bevalt, maar bij een film moet je oppassen, want er wordt voortdurend vlak over je hoofd heen gevuurd. Met songs ligt het anders. Als een song niet wil lukken pas je er gewoon een Frankenstein-operatie op toe: je naait de armen van die song op het lichaam van een andere. Soms schrijf je een song in een paar minuten. Films duren een eeuwigheid.'
MALARIA
Bij At Play In The Fields Of The Lord zat je gevangen in het Braziliaanse oerwoud.
'Het was alsof ik malaria had en nergens kinine kon vinden. Toch had het ook zijn goeie kanten: ik kon mijn baard laten staan en ik hou nu eenmaal van de hitte. Drie maanden was echter wel wat lang. Na afloop had ik het gevoel dat ik in militaire dienst was geweest. De regisseur zei dat hij door een hogere macht werd gedwongen deze film te maken. Wij waren er alleen maar om hem bij die obsessie te helpen.'
De meningen over die film lopen nogal uiteen.
'Hij had zo zijn goede kanten... Kijk, iedereen heeft er een mening over, omdat het net is alsof een blinde vertelt hoe een olifant eruit ziet. Iedereen kijkt er op zijn manier tegenaan. Er is veel leiderschap en veel blindheid voor nodig om een visie te hebben.'
Heb je er ook nog een paar liedjes aan over gehouden?
'Nee, want daarvoor heb ik stilte nodig. Ik zat daar in een hotel, waar het een heksenketel was. Elke morgen om vijf uur op. Het was werk: een baantje van drie maanden. Elke ochtend met je koffertje naar kantoor. Wat mij aantrok in dat gebied waren de markten, de macumba, de voodoo-spulletjes die daar worden verkocht. Ongelofelijk! Iets dat je op een snijwond legt waardoor je hem meteen ziet samentrekken, een of ander organisme... Je ziet de wond voor je ogen helen. Geslachtsdelen van dolfijnen, apehandjes, je kunt het niet bedenken. Een fascinerende plek om rond te hangen. Ik heb er altijd al van gedroomd om ooit de Amazone te bevaren en dit was mijn kans. Ik heb mijn gezin meegenomen, maar die hadden het niet zo naar hun zin. Maar ze hebben me vergeven, hoop ik. 'Ik heb er wel muziek gehoord. Die kwam je over de straten toewaaien, samen met het gebruikelijke rumoer en de klanken van afgestoken vuurwerk. Dat maakte die muziek levend. Ik weet niet of dat sporen nagelaten heeft op deze nieuwe plaat.'
CONUNDRUM
Wat is een Bone Machine?
'Een super-hero, een soort Spiderman... Ik weet het niet... Mijn vrouw trekt het in het erotische ... Ik wilde het album eerst The Bone Machine noemen, maar dat klonk een beetje vreemd: 'Tom Waits, the bone machine'. Ik hou van titels die niet helemaal te doorgronden zijn. Het is een raadsel. Wat is een bone machine? Denk er maar over na. Dat is goed.'
Er komen ook weer veel vreemde geluiden op de plaat voor. Heb je nog musici van het Harry Partch Ensemble gebruikt?
'Alleen Francis Thumm, verder allerlei geluiden die wij her en der verzameld hebben. Er komt een conundrum op voor, een soort ijzeren kruis waar je met een hamer op slaat, en pygmee�n-percussie op The Earth Dies Screaming. Het album is minder percussiegericht als ik gewild had. Wij hadden erg veel songs en moesten kiezen, sommige vielen af.'
In een nummer als She's Such A Scream doe je me weer erg aan Captain Beefheart denken.
'I love him. De drummer op die track was Brain. Hij werkt met een groep uit San Francisco, The Limbomaniacs.'
That Feel schreef je met Keith Richards, die er ook op meespeelt en zingt.
'Wij hebben ons met zijn twee�n in een kamertje opgesloten en een hele serie songs geschreven. De meeste moeten nog worden afgemaakt, maar die ene was af.'
Heb je je hele familie laten meezingen op dat nummer?
'Nee, dat zijn Keith en ik, vele malen overgedubd. Het is een dranklied.'
Jesse Dylan tekende voor de hoes. Is dat de zoon van Bob?
'Ja. Hij heeft ook de video gemaakt. Heel simpel, rnaar heel goed. Ik draag horentjes, een duikersbril en engelenvleugels. It's pretty funny! Jesse is een gentleman. Hij kan goed met mensen omgaan. Hij heeft een goede opvoeding gehad. Dat zie je. Ik hoop het met mijn kids ook zo te doen. Jesse is trots op zijn afkomst en zo hoort het.'
Je hebt zelf twee kinderen?
'Ja, een jongen en een meisje. You bring, them up and they bring - you down! En wat krijg je voor dank?'
Onder de titel The Early Years heeft Edsel onlangs allerlei opnamen uit je beginperiode uitgebracht. Wist je daarvan?
'Nee. Het ligt nogal gecompliceerd. Mijn ex-manager had de tapes. Ik was er tegen dat zij die plaat uitbrachten en heb alles geprobeerd om het te verhinderen, maar sommige dingen kun je niet tegenhouden. Er is nu een soort schikking getroffen. Het zijn baby-foto's.'
Je kunt op die plaat wel goed horen dat je eigenlijk als een blanke blueszanger bent begonnen.
'De blues is de huiswijn. Daar is veel uit voortgekomen. Maar ook de blues kwam ergens vandaan. Alle cultuur bloeit en sterft en keert dan in lichtgewijzigde vorm opnieuw terug, net als de seizoenen."
Had je eigenlijk een favoriete blueszanger?
'Ik hou van alle groten: Howlin' Wolf, Muddy Waters, Robert Johnson... Al die gasten uit Mississippi, die de stride-pianostijl transponeerden naar de gitaar: Sam Chatmon, The Mississippi Sheiks, John Hurt, Reverend Gary Davis... I love those guys.'
POLITIEK
Black Wings is een mooi liedje. Erg mysterieus. Over een of andere mythische figuur...
'Noriega (Lacht).'
Gezien de titel dacht ik aan Satan.
'Hij is half engel, half duivel, denk ik, net als ieder van ons, gemaakt uit modder en stenen en zand en wijn... Het opperwezen in zijn primordiale stoel nam een handvol modder en schiep ons allen, maar wie weet wat er precies in die modder zat? Misschien was het modder van een kerkhof, misschien van een plek waar iemand vermoord werd of waar twee wezens voor het eerst de liefde hebben bedreven. De aarde wordt alsmaar groter, want niets gaat weg: er komt alleen maar steeds meer bij. Na onze dood voegen wij ook weer iets aan de aarde toe. Het is net een steeds groter wordende bal van papier-mach�. Wij leven op de beenderen van hen die ons voorgingen.'
Het stikt ook van de Bijbelreferenties...
'Yeah...'
En ook een song als Jesus Gonna Be Here staat weer in contrast met een song als Dirt In The Ground, waarin gesteld wordt: Dit is het, er is niet meer.
Ja. Ik hou alle opties open voor het geval ik het bij het verkeerde eind heb, begrijp je?'
En in songs als The Earth Dies Screaming en In The Coloseum lijk je een pessimistische wereld- en cultuurvisie te ventileren.
'Ja. Ik heb mijn vertrouwen in de politiek verloren. Om de politiek in te gaan hoef je alleen maar bepaalde sociale vaardigheden te bezitten en nauwelijks visie of leiderschap. Het zijn net allemaal gekgeworden spermatozoa, die zich willen verenigen met het grote ei van de commercie en het landsbestuur. The baldheaded senators are splashing in the blood / And the dogs are having someone who's screaming in the mud / We've decapitaded the presidential whore, that's the first thing we do... Het is laaghartig, hebzuchtig, barbaars en wreed.'
Moeten wij terug naar oude waarden van oude beschavingen?
'Ik weet het niet of wij terug kunnen. Er zijn mensen die sowieso in het verleden leven, dus als je het over wij hebt... De geschiedenis marcheert voort en soldatenlaarzen vertrappen de schedels van onze voorvaders. Het is een harde, wrede wereld waarin wij leven. Het is niet eerlijk en wij zijn al heel lang dood. Wij waren al dood voor wij hier kwamen en ons leven duurt ��n sigaret. Wij leven met het karma van miljarden mensen voor ons. Dat raak je zomaar niet kwijt.'
Er is ook een grote levenskracht die ons voortdrijft.
'Wij willen leven, maar het vuurvliegje en de waterjuffer ook.'
Ik denk dat de meesten van ons het goede willen.
'Ik hoop het. Het probleem is... Als er twee legers zijn, die van het licht en die van het duister, die van het goede versus die van het kwaad lijkt het er sterk op alsof het kwade leger net ��n soldaat meer heeft,'
Maar zelfs de hoofdpersoon in Black Wings heeft ooit een kind van de verdrinkingsdood gered.
'Right. Helaas haalt iemand die een kind redt zelden de voorpagina's, wel iemand die een kind de strot afsnijdt. Dat zegt ook iets over wie wij zijn. De media hebben teveel macht en dat hebben wij laten gebeuren. Wij leven met zijn allen binnen de ingewikkelde matrix van een grote, angstaanjagende radio: De buizen zijn gloeiend en de draden liggen bloot.'
OPERA
Tom Waits werkt momenteel met Robert Wilson aan een soort opera gebaseerd op Alice In Wonderland. ('It's like digging to China with a spoon') en hoopt komend voorjaar weer een grote tournee te ondernemen. Intussen luistert hij goed naar zijn kinderen voor inspiratie. 'De kinderliedjes waarmee zij thuiskomen zijn mijn belangrijkste inspiratiebron,' zegt hij. 'Ze zijn ook erg creatief, veranderen de tekst of maken een geheel nieuwe tekst. (Begint te zingen:) 'Concentration, concentration.. . children are dying, people are crving... concentration, concentration - en tegelijkertijd slaan ze met hun handen ritmisch op je rug - Crack an egg on your head, let the yolk trip down, concentration, concentration, step a knife in your back, let the blood drip down, concentration, concentration, people are dying, children are crying... Dit zijn de levende liedjes van de schoolpleinen, die je nooit op de radio hoort. Het is pure wildgroei, muzikale graffiti. Als je liedjes op die manier de schoolpleinen van de volgende eeuw halen: Dat is pas succes.'
Notes:
N/A