Title: 'Mule Variations': Het Grote Tom Waits Interview Source: Humo magazine (Belgium) April 27, 1999. Dutch translation of "Mojo interview with Tom Waits" by Barney Hoskyns. April, 1999. � Mojo. Date: Santa Rosa. April, 1999. Published april 27, 1999 Key words: Mule Variations, Bone Machine, Beck, Kathleen, Epitaph, Childhood, National City, Randy Newman, Bones Howe, Frank Zappa, Troubadour, Bruce Springsteen, One From The Heart Magazine front cover: HUMO magazine. April 27, 1999

Accompanying pictures

Waits holding a copy of: "The Mammoth Book of Oddities" by Frank O'Neil. Paperback (Carroll & Graf Publishing, 1996). Date: Santa Rosa/ USA, January 1999. Credits: photography by Jill Furmanovsky. Jill Furmanovsky (1999): "Tom drove into town in a battered, sky blue, Cadillac Coupe de Ville and loped into this Chinese diner wearing a mangled hat. He was clearly a regular because the owner greeted him warmly and the food was very good. He is reading a book called The Mammoth book of Oddities by Frank O'Neil" (Source: Rockarchive.com, 2008).

Also published on Addict.com and USA Today, June 18 1999. Date: Astro Hotel, Santa Rosa. June/ July, 1999. Credits: photography by Bob Sebree

'Mule Variations': Het Grote Tom Waits Interview

Tom Waits gaat op de bumper van zijn blauwe Coupe de Ville zitten en besluit een mop te vertellen.
'Twee mannen,' zegt hij, 'zitten op een bank in Central Park te keuvelen over hun bezigheden sinds ze met pensioen zijn.
'ik heb een nieuwe hobby,' zegt de ene. 'Ik kweek bijen tegenwoordig.'
'Lijkt me leuk,' zegt de andere,
'Jaaah,' zegt de eerste. 'Ik heb er nu tweeduizend in mijn flat.'
'Tweeduizend, h�? Waar zitten die dan?'
'In een schoenendoos."
'Een schoenendoos? Is dat niet een beetje krap?'
'Ach, dat ze hun plan trekken!'

De Britse komiek Eddie lzzard snapte ze ook niet, zegt Waits. Hij geeft toe dat je waarschijnlijk een paar jaar in New York City moet hebben gewoond om de mop echt te kunnen appreci�ren. Zoals hij hier relaxed, in een rustig winterzonnetje op een landweg even buiten Santa Rosa zit, kan ik me maar moeilijk voorstellen dat Waits in New York City zou wonen, of in gelijk welke stad eigenlijk. Met zijn voeten stevig in een paar oude laarzen geplant en een nest roodgeverfd haar dat boven zijn verkreukelde, zachtmoedige gezicht staat te dansen, ziet hij eruit alsof hij recht uit zijn achtertuin komt na een middagje worstelen met een of andere landbouwmachine. Zijn sterke, knokige vingers, waaraan dikke, zilveren ringen zitten, zijn grijsbruin en vereelt. Als ik hem vraag waarom hij met zijn gezin naar dit deel van noordelijk Californi� is verhuisd, antwoordt hij, kort en bondig, dat hij graag buiten plast.

Rock-'n-roll sperma

Op Waits' nieuwe, hoofdzakelijk pastorale cd, 'Mule Variations' staat een hilarisch nummer dat 'What's He Building In There?' heet en bijna over Waits zelf kon gaan. Het is geen song, maar een monoloog van een achterdochtige kerel die zich probeert voor te stellen wat zijn excentrieke buurman zoal uitvoert in zijn huis, dat in bouwvallige staat verkeert. Naarmate het verhaal vordert, worden zijn speculaties wilder en wilder:
'I swear to God I heard someone moaning low...'
'' There's poison underneath the sink of course...'
I heard he was up the roof last night, signalling with a flashlight...'
Hoewel de buurman als een griezel wordt voorgesteld, is het duidelijk dat Waits' sympathie naar hem uitgaat in plaats van naar de spreker. Waits vindt immers dat Amerika een land is geworden waar elke solitaire bedrijvigheid het vermoeden doet rijzen dat er naast de deur een seriemoordenaar of Unabomber aan het werk is.
'Het lijkt wel of we gedwongen worden onze buren door het sleutelgat te observeren,' zegt hij. 'Er is �ltijd wel iemand die in een gele stationcar met een kapotte ruit rondscheurt, kippen in zijn achtertuin heeft, voor drie uur 's nachts niet thuiskomt en zegt dat hij uit Florida komt, terwijl hij een nummerplaat uit Indiana heeft, echt iemand van wie je zegt: 'Die vertrouw ik niet."
De laatste keer dit ik Waits ontmoette, woonde hij in New York met zijn vrouw, Kathleen Brennan, die scenarioschrijfster is, en hun dochtertje Kelly. Veertien jaar later hebben Waits en Brennan hun kroost uitgebreid met Casey en een tweede zoon, Sullivan.
'Weet je,' zegt hij terwijl hij peinzend achter het stuur zit, 'ik wilde niet die kerel zijn die op zijn vijfenzestigste wakker wordt en zegt: 'Jeetje, ik ben vergeten kinderen te nemen.' Ik bedoel maar: iemand heeft toch tijd uitgetrokken om ons grootte brengen, of niet soms?'
Een fatsoenlijke vader zijn in plaats van een afwezige rock-'n-roll spermabank staat duidelijk hoog op Waits' prioriteitenlijstje. Hoewel hij met Kathleen samenwerkt voor de meeste van zijn songs, houden ze hun werk en hun huiselijke activiteiten goed gescheiden. 'De kinderen proberen me altijd wel op de een of andere manier voor hun kar te spannen,' zegt hij. 'Kleren, ritjes met de auto, geld, dat is alles waar ik goed voor ben. Maar waarschijnlijk hoort dat zo.'
Omdat Waits in december vijftig wordt, is 1999 een uitstekend jaar voor een terugblik op zijn unieke carri�re, die intussen drie decennia bestrijkt. Het grootste deel daarvan is deze verweerde non-conformist vastberaden buiten de mainstream blijven staan, of was hij de muzikale evolutiejaren vooruit. Toen de Britten Amerika veroverden in de jaren '60 speelde Waits gitaar in een R&B-band die The Systems heette. Toen de wereld zich in Haight-Ashbury verzamelde, greep hij terug naar de literatuur van de beats en de jazz van de jaren '40 en '50. Toen de denim cowboys uit zuidelijk Californi� pseudo-countryrock maakten die alleen maar aanzette tot het snuiven van coke, verkende Waits het Los Angeles van Raymond Chandler, en maakte schetsen van melancholieke schooiers die op regenachtige avonden in wegrestaurants uithingen. En toen de jaren '80 zich ontpopten tot een videoparade van gruwelijke kapsels en pseudo-soul, schonk Waits ons het surre�le primitivisme van 'Swordfishtrombones' en 'Rain Dogs' . Twintig jaar na 'The Heart Of Saturday Night' (1974) en 'Small Change' (1976), lijkt Amerika weer hoogte te hebben gekregen van Waits. Plots wordt de wereld overspoeld met films als 'Pulp Fiction', 'Get Shorty', 'LA Confidential' en 'The Big Lebowski, allemaal bevolkt door personages die zo uit zijn songs konden zijn gestapt.

Hoor: de haartjes

En nu, dertig jaar nadat hij uit National City, een voorstadje van San Diego, was vertrokken om zijn geluk te beproeven in het Babelse Hollywood, heeft hij zijn eerste cd in zes jaar uit gebracht, een plaat waarop hij in al zijn favoriete stemmingen en gedaantes te horen is: als blaffende bluesman ('Big in Japan'), sentimentele troubadour ('Take It With Me), Springsteeneske gelover ('Hold On') en oerwouddada�st ('Eyeball Kid'). Nog altijd zingt hij over honden, maanlicht, schoenen, grachten en bomen en nog altijd klinkt hij als een gemuteerde Neanderthalmens: Holwin' Wolf gebracht door Harry Partch en Don Van Vliet, een bezeten dichter die zingt met het ontaarde gegrom van Orson Welles in 'Touch of Evil'.
Bovendien komt 'Mule Variations' uit op een tijdstip dat de muzikale invloed van Waits groter is dan ooit tevoren, nu de Nick Caves en de P.J. Harveys van deze wereld hun carri�res bouwen op zijn krankzinnige Bible Belt-beeldspraak en iedereen, van Beck over Sparklehorse tot Gomez sjachert met zijn geradbraakte countryblues.

- Je hebt ooit gezegd dat je als kind vaak alleen was. Is die eenzaamheid belangrijk geweest voor je latere ontwikkeling?
TOM WAITS � Ik denk dat de meeste entertainers in een freak show thuishoren. Op de een of andere manier worden de meesten ook al vroeg door het leven getekend, door een sterfgeval in de familie of het uiteenvallen van hun gezin, en dat stuurt ze op pad voor een soort reis die ze bij een jukebox brengt, waarbij ze dan neerknielen om te bidden tot Ray Charles. Of je gaat op zoek naar je vader, die zijn gezin in de steek liet toen je negen was. Je weet dat hij met een stationcar rijdt, maar dat is de enige aanwijzing die je hebt. Ergens weet je dat je het helemaal gaat maken en op de cover van Life-magazine zult staan, en op de een of andere manier leidt dat tot de verwachte katharsis die de oorspronkelijke toestand weer herstelt.�
- Vond er een soort openbaring plaats, een beslissend moment dat je op pad stuurde voor een leven als muzikant?
WAITS � Ik had een vriend die met de ambulance reed, en hij had me een stethoscoop gegeven. Meestal zat ik in mijn eentje in een donkere kamer, en dan pakte ik die stethoscoop en stak het membraan in het klankgat van mijn gitaar. Sindsdien heb ik muziek altijd van heel dichtbij gehoord - ik zie de haartjes op de muziek. Misschien is dat voor mij een soort embryonaal moment geweest. Ik moet toen ongeveer zestien of zeventien zijn geweest�
- Sijpelen je vroegste herinneringen aan Mexico nog door in je songs?
WAITS � Voor zover dat met herinneringen gaat. Eerst heb ik duidelijke beelden van de dingen die er zijn gebeurd, en langzamerhand beginnen die dan op schilderijen te lijken. Soms veranderen ze in abstracte vormen. En dan wordt het beeld langzaarnaan zwart. Omdat mijn vader zijn hele leven lang Spaanse les heeft gegeven, gingen we vaak naar Mexico. Ik kwam er vaak om mijn haar te laten knippen. Rond die tijd begon ik te denken dat bedelaars wel iets van Christus hadden. Je ziet een kerel zonder benen op een skateboard, modderstraten, honden, kleppende kerkklokken... Mmjaa, in zekere zin spelen die ervaringen nog altijd een rol.�
- Als de zaken anders waren gelopen, zou je dan tevreden zijn geweest met een leven in National City en een baantje in Napoleone's Pizza House bijvoorbeeld?
WAITS � Zeker. Ik ben er nog altijd niet van overtuigd dat ik de juiste keuze heb gemaakt. Wie zal het zeggen? Nu eens denk ik zus, dan weer zo. Wat ik doe, is, tja, kinderspel, denk ik. 'Wat doe je voor de kost?' 'Ik maak liedjes.' 'Ha, ok�, we zouden er wel eentje kunnen gebruiken, maar eigenlijk hebben we op dit moment een chirurg nodig.' In het hele plaatje is entertainment belangrijk, maar er zijn andere dingen die ik graag zou kunnen, terwijl ik er niks van afweet.�

Pizza: mijn rug op

- Er wordt aangenomen dat de jaren '60 aan jou voorbij zijn gegaan; dat je geen interesse had voor The Beatles of het revolutionaire elan van die tijd.
WAITS � Dat heeft te maken met het tijdstip waarop je ervoor kiest om van die dingen te genieten. Ik sta gewoon wantrouwig tegenover grote groepen mensen die samen ergens naartoe gaan. Ik weet niet waarom, maar dat is altijd zo geweest. Als er 30.000 mensen naar een evenement willen, word ik achterdochtig. Maar een plaat is een plaat: als je ze nu niet wil beluisteren, luister dan niet; luister over dertig jaar. Weet je, in de graftomben van de farao's hebben ze kruiken met honing gevonden, en die honing is nog altijd even vers als de dag dat hij werd gewonnen. Het moment dat je een plaat oplegt, hoor je weer het moment dat werd vastgelegd. Daarstraks hoorde ik 'Kicks' van Paul Revere And The Raiders; dat is een fijne song. Of neem nu 'Wild thing' of 'Louie Louie'. Onlangs hoorde ik 'Son Of A Preacher Man' nog eens en ik ging gewoon plat. Er zit een passage in dat nummer waar ze gewoon fluistert. 'The only one who could ever love me', heel laag en met een doorrookte stem. Een sexy nummer is dat. H�, het ligt daar allemaal voor het grijpen.�
- Rond 1968 ontdekte je de jazz en Jack Kerouac. Beleefde je die passie in je eentje of bracht ze je in contact met anderen? WAITS � O ja. Dat werkt op dezelfde manier als wanneer je een plaat koopt, die onder je arm stopt en ervoor zorgt dat iedereen heel goed kan zien welke plaatje hebt gekocht. Dat heeft iets met identiteit te maken, denk ik. Ik voelde dat ik iets had ontdekt dat zo rijk was, dat ik het boven op mijn hoofd had gedragen, als dat kon. Ik bedoel maar: ik verwerkte het in wat ik was.�
- Hoe lang heb je in die pizzatent gewerkt?
WAITS � Van mijn veertiende tot mijn negentiende.�
- Ik neem aan dat je al songs schreef toen je negentien was.
WAITS � Ik begon net. Ik weet niet of het wel songs waren. Meestal ging het om parodie�n van bestaande liedjes waar ik dan obscene teksten bij schreef. Dat is wat de meeste mensen doen. In elk geval is het wat ik deed.�
- Hoe zag je leven in San Diego eruit?
WAITS � Wel, het was een zeemansstad. Het hele leven draaide rond het leger. Iedereen die ik kende kwam uit een zeemacht-gezin. Mijn vader was er voorgoed vandoor, en de vaders van de anderen vertrokken naar de Filippijnen voor periodes van telkens acht maanden. Niemand had zijn vader in de buurt. We hadden een grote hond, een boxer, en telkens als die ontsnapte, riepen alle kinderen in de buurt: 'Pepper is los! Pepper is los!' Het leek wel luchtalarm, Iedereen stoof weg en bracht zich in veiligheid door in een boom te klimmen. Op zekere leeftijd stelde ik vast dat het fijne aan San Diego was dat er heel veel tattooshops waren. Dat vond ik cool.�
- En heb je je laten tatoe�ren?
WAITS � Reken maar. Er staat een plattegrond van het Paaseiland op mijn rug. En het volledige menu van Napoleone's Pizza House staat op mijn voorkant. Na een tijdje vonden ze menukaarten overbodig: ze stuurden mij en ik trok mijn hemd uit en ging bij de tafels staan.�
- Welke songs heb je voor het eerst voor een publiek gezongen?
WAITS � O, God. Daar ga ik je de waarheid niet over vertellen. Het eerste jaar deed ik een programma dat alleen maar uit Schoenberg-liederen bestond. Nee, ik speelde 'Hit The Road Jack', 'Are You Lonesome Tonight'. Nogal slappe kost, dat geef ik toe, maar ik wist op een bepaald moment dat ik zo snel ik kon in de muziek moest. Waarschijnlijk had ik mijn naam moeten veranderen, maar toen was het al te laat.�
- Waardoor ben je van akoestische gitaar op piano overgestapt?
WAITS � Iemand gaf me een piano. Zette die in de garage. Ik leerde liedjes spelen, en dan leerde ik liedjes uit het hoofd en deed alsof ik de noten las. Ik stelde vast dat ik vrij goed van buiten kon leren: als ik een liedje hoorde, kon ik het naspelen. En dat kan ik nog altijd vrij goed.�
- Heeft Randy Newman je be�nvloed?
WAITS � Jaah, hij is altijd een soort Brill Building-kerel geweest, Hij maakte deel uit van die hele traditie: je gaat zitten in een kamer en schrijft de hele dag songs. Dan haal je d'r loopjongens bij en stuurt ze met die songs naar Ray Charles of Dusty Springfield. Ik bedoel maar, ook Joni Mitchell ging zo te werk, ze zat in een kamer songs te schrijven. Alleen veranderde het beeld dat je van jezelf als songschrijver had. En op die golf ging ik mee, de golf van de songschrijvers die begrip en waardering en steun vergaarden. Wie kon het tot dan toe wat schelen door wie die songs geschreven werden? Niemand maakte een onderscheid tussen een nummer dat Elvis zong en een nummer dat Elvis zelf had geschreven. Heeft Elvis dit geschreven? Doet het ertoe? Nee. Maar toen kwam het moment dat iedereen die zijn eigen songs schreef en zong een contract kon krijgen. Iedereen. Daar profiteerde ik van.�

Nachtmerrie Zappa

- Op je eerste plaat, 'Closing Time', kon je bijna straffeloos denken dat hier nog maar eens een lid van de Asylum-bende aan het werk was: Joni Mitchell, The Eagles, Jackson Browne, J.D. Souther ...
WAITS � Ze proberen altijd een of andere sc�ne te cre�ren, gewoon door verbanden te leggen waarmee ze een circuit kunnen cre�ren. Het heeft allemaal te maken met demografie en wie wat leuk vindt: als je dit goed vindt, zul je dat goed vinden. Als je dol bent op haardrogers, zul je ook dol zijn op boilers. Op de een of andere manier probeer je er dan een beetje uit te springen, wat absoluut noodzakelijk is; je vindt je eigen niche. Als je dan je eerste plaat maakt, denk je: 'Dat is wat ik altijd heb willen doen; een plaat maken.' Dan maak je je eerste plaat en stel je vast: 'Nu ben ik ��n van die honderdduizend mensen die een plaat hebben gemaakt. Ok�, wat nu? Misschien moet ik me kaalscheren.�
- In welke mate was de echte Tom Waits al aanwezig op 'Closing Time'? Wat had je op dat vlak geleerd van Lord Buckley en Lenny Bruce bijvoorbeeld?
WAITS � Dat weet ik niet. Je pakt hier wat, je pakt daar wat. Iets nieuws, iets ouds, iets geleends en iets blauws. De hoed van pa, het ondergoed van ma, de motor van broer, de biljartkeu van zus en, hup, je bent vertrokken.�
- Wanneer wist je dat je je stem gevonden had?
WAITS � Toen ik mijn oma's handtas had gepakt.�
- Hoe belangrijk was je ontmoeting met Bones Howe, iemand die echt begreep waar je naartoe wilde?
WAITS � Bones heb ik ontmoet... Ik kan het me niet herinneren hoe ik hem ontmoet heb. In die tijd zou niemand het in zijn hoofd hebben gehaald om je de studio in te sturen zonder een producer. Als ze je dertig mille zouden geven, ga je d'r, wat hen betreft, meteen vandoor naar de Filippijnen en zien ze je nooit meer terug. Dus geven ze die dertig mille niet aan jou; ze geven je een kerel die tennis speelt en mooie truien draagt en in een villa woont, en ze geven hem het geld en hij zorgt voor alles. Al wat jij moet doen is op tijd komen en uit de nor blijven. Bones en ik hebben veel tweesporenplaten gemaakt Hoewel er meer dan vier sporen beschikbaar waren, stond ik daar nogal parano�de tegenover. Toen ik op een bepaald moment de stad uit was, hadden ze namelijk violen en een koortje en zo toegevoegd, en mijn reactie was: 'Dat vind ik maar niks. Laten we het gewoon doen, dan is het gedaan.' �
Weet je, ik was niet echt in staat om helder te verwoorden wat ik precies wilde. Uiteindelijk werden er overal strijkers bijgeplakt. Mijn stem kraakt, dus laten we d'r violen achter zetten. Alsof je een doek dat met modder is bestreken gaat inlijsten niet een duur kader. Ongeveer zo diep ging hun denkwerk. Toen ik later op die tijd terugkeek, dacht ik: wel, ik had een heleboel andere dingen kunnen doen, maar ik had de middelen niet.�
- Heb je spijt van al die strijkersarrangementen?
WAITS � Wel, een schepje ma�zena had volstaan.�
- Je hebt altijd in een unieke positie verkeerd. E�n van je songs werd gecovered door The Eagles, maar je hebt ook het voorprogramma van Frank Zappa gedaan.
WAITS � Ik voelde me altijd nogal ge�ntimideerd door Frank, omdat hij een soort baron was. Er zweefden zoveel mythes rond die man, en hij had zoveel zelfvertrouwen. Wat een leiderschap en visie! Over de tournee die ik met hem deed, was niet goed nagedacht. Alsof je pa zei: 'Waarom ga je niet naar de schietbaan niet je broer Earl.' En ik dacht, daar heb ik niet echt zin in, misschien raak ik wel gewond. En ik r��kte gewond. Ik speelde en stelde mezelf bloot aan al die geweldig intimiderende kritiek van een publiek dat het mijne niet was. Maar Frank was grappig, Hij zei gewoon: 'Hoe waren ze daarbuiten?' Hij gebruikte mij om de temperatuur te meten, stak me in het gat van de koe en trok me eruit. Allemaal een beetje raar, achteraf gezien. Ik paste in het plaatje omdat ik excentriek was. Speelde elke avond, kreeg mijn veertig minuten. Ik heb er nog altijd nachtmerries van. Frank verschijnt in mijn dromen, vraagt me hoe het publiek was. In sommige van mijn dromen schiet de piano in brand, knallen de poten eronderuit en komt het publiek op me af met fakkels, en word ik weggesleept en met stokken geslagen... Dus ik denk wel dat het een positieve ervaring was.�
- Welke herinneringen heb je aan de Troubadour in LA?
WAITS � Wat een tent! Daar gebeurde het allemaal. Als je daar speelde, hingen ze een grote foto van je in de etalage. Als je in die dagen een uitverkocht concert had in de Troubadour, had je de top bereikt, Toen werd er nog niet in sportstadions gespeeld. In de Troubadour werd je naam omgeroepen en pikte een volgspot je op bij de sigarettenautomaat, en dan liep je de hele weg naar het podium in het licht van die schijnwerper. Fantastisch was dat. De eigenaar, Doug Weston, ging meestal naakt op het podium staan en reciteerde 'The Love Song Of J. Alfred Prufrock', een gedicht van T.S. Eliot. Er waren ook kerels op LSD die verhalen wilden vertellen. Het leek wel de Ed Sullivan-show zonder Ed, Iedereen kon het podium opklimmen. Maar het werd soms erg spannend omdat daar ook mensen tussen zaten die per autostop naar de tent waren afgezakt voor hun twintig minuten roem.�

Jimi Sinatra

- Tot op welke hoogte smolt het personage dat je cre�erde op `The Heart Of Saturday Night' samen met de echte Tom Waits?
WAITS � Ben ik Frank Sinatra of ben ik Jimi Hendrix? Is het dat wat je bedoelt? Of ben ik Jimi Sinatra? Het is een buiksprekersact. Iedereen doet er ��n.�
- Maar sommige mensen zijn er eerlijker over dan anderen dat het om een 'act' gaat. We worden niet verondersteld te denken dat Neil Young een 'act' doet.
WAITS � Ik weet niet of eerlijkheid aan de orde is in de showbusiness. Het kan niemand wat schelen of je de waarheid vertelt of niet, ze willen gewoon dat je ze iets vertelt dat ze nog niet kennen. Laat me lachen, laat me huilen, het doet er niet toe. Als je naar een echt slechte film zit te kijken en iemand draait zich om en zegt: 'Weet je, dit is een waar gebeurd verhaal', wordt de film daar dan in enig opzicht beter van? Niet echt, want het is nog altijd een slechte film.�
- Laat ik het zo stellen: de man die het publiek daar op het podium dacht te zien, in hoeverre was die een waar gebeurd verhaal?
WAITS � Dat weet ik niet. Hoeveel spermacellen zitten er in ��n enkele ejaculatie? Vierhonderd miljoen. En het is moeilijk te geloven dat wij allemaal degenen zijn die gewonnen hebben.�
- Heb je, toen in 1975 'Born To Run' en 'Nighthawks At The Diner` uitkwamen, ooit naar Bruce Springsteen gekeken met de gedachte: jeetje, misschien had ik het zo moeten doen? Latere nummers als 'Downtown Train' gaan zo'n beetje die richting uit, net als het nummer 'Hold On' op je nieuwe cd. Dat nummer zou gemakkelijk door Bruce kunnen worden gezongen.
WAITS � Toen ik ongeveer 25 was, zag ik Bruce in Philadelphia en ik ging dood - ik ging gewoon dood. Ik weet het niet; niemand gaat aan zijn tafel zitten en schrijft eens eventjes een hit. Ik kwam op een punt waarop ik excentrieker werd zowel in mijn songs als in mijn wereldbeeld. Ik begon ook experimentele instrumenten en etnische instrumenten te gebruiken en probeerde voor mezelf nieuwe vormen te cre�ren, door gebruik te maken van 'gevonden' geluiden, en zo. Iedereen volgt zijn eigen weg, en ik weet ook niet waar die heen leidt.�
- Was je het eens met de vele fans die vonden dat 'Small Change' de bekroning vormde van je 'beatnikglorie-annex-Hollywood~noir-periode?
WAITS � Jeetje, ik zou zeggen dat ik meer songs ben blijven spelen die ni�t op die plaat staan en die even goed overeind zijn gebleven. Sommige nummers schrijf je en zet je op plaat, maar zing je later nooit meer; andere zing je elke avond, terwijl je probeert uit te zoeken wat ze betekenen, 'Tom Trauberts Blues' is zeker ��n van die songs die ik ben blijven zingen en waarmee ik mijn concerten nog afsloot ook.�
- Op 'Foreign Affairs' stonden echt buitengewone songs als 'Burma Shave' en 'Potter's Field', maar je kon voelen dat je het een beetje beu werd om uit d�t muzikale vaatje te blijven tappen.
WAITS � Dat zou kunnen kloppen. Ik zat nog altijd in dat ritme van een plaat maken, acht maanden op tournee, thuiskomen en een nieuwe plaat maken, in hotels wonen... Zo zag mijn leven er in die dagen ongeveer uit. Ik probeerde voor mezelf een nieuw kanaal, een uitweg te vinden.�
- Lijkt het je acceptabel te zeggen dat je met 'Blue Valentine' en 'Heartattack And Vine' voetje voor voetje naar de sound van 'Swordfishtrombones' evolueerde? Ik denk dan bijvoorbeeld aan de zware bluesgitaar riff op 'Heartattack' zelf.
WAITS � Wel, als je met dezelfde producer werkt en ook de platen zowat samen afwerkt, is het moeilijk om je eigen weg te gaan, omdat je iedereen eigenlijk wil meenemen. Maar ik wilde uiteindelijk gewoon met een schone lei beginnen. Ik had het einde van een cyclus bereikt.�
- Kun je stellen dat je soundtrack voor 'One From The Heart' een zekere afsluiting betekende van die erg melancholieke Tin Pan Alley-periode?
WAITS � Op het moment dat Francis (Ford Coppola, nvdr) me opbelde en me vroeg die songs te schrijven, had ik in feite al besloten dat hele foyer-gedoe achter me te laten, denk ik. Hij zei dat hij een 'foyer-operette' wilde, en ik dacht toen, wel, je komt een paar jaar te laat. Omdat die stijl voor mij op een eindpunt afstevende, had ik alles weer moeten oprakelen. Dat was alsof je opgroeide en het plafond raakte, bleef doorgroeien en tegen het plafond bleef aanknallen. Het heeft immers te maken met het beeld dat andere mensen van je hebben en dat gebaseerd is op wat je zelf tot dan toe voor de buitenwacht hebt gecre�erd en op wie je in hun ogen bent en op wat ze van je willen en verwachten. Dat is knap lastig als je voor jezelf een soort ommekeer of verandering probeert te forceren. Je moet ook rekening houden met de manier waarop je publiek naar je kijkt.�

Vuist door de muur

- Je platen werden altijd al gekenmerkt door een wisselwerking tussen hard en zacht, ruigte en sentiment die ook op 'Mule Variations' nog aanwezig is. Zo volgt meteen na het krankzinnige 'Eyeball Kid' het erg gevoelige 'Picture In A Frame', waarna je weer overgaat naar het totaal maffe 'Filipino Box Spring Hog', op zijn beurt gevolgd door het tedere 'Take It With Me'. Is dat symptomatisch voor een vergelijkbare gespletenheid in je persoonlijkheid?
WAITS � Ik weet niet of ik erin geslaagd ben die dingen met elkaar te verzoenen. Ik denk dat ik graag een manier zou willen vinden om ze samen te brengen, in plaats van ze naast elkaar te plaatsen. Een manier om het ene in het andere te haken, of het op een bepaalde manier te doen muteren. Ik denk dat het verschillende facetten zijn van dingen die me aantrekken. Of misschien is het gewoon: je vuist door de muur rammen en daarna je verontschuldigingen aanbieden - het patroon van de alcoholicus! Ik weet het niet, maar ik denk dat het misschien teruggaat op het feit dat ik vroeger naar dansavonden ging Je weet wel: ze deden vier, vijf snelle nummers, die dan altijd werden gevolgd door een slow waarvoor je de meisjes ten dans ging vragen. En die muzikale cyclus is me altijd bijgebleven, denk ik. Deejays doen dat ook. Eigenlijk heeft het met je hartslag te maken. Er zijn songs die sneller gaan dan je normale hartritme, en songs die trager zijn, en ik denk dat ik tussen die twee altijd een onderscheid heb gemaakt.�
- Wat trok je aan in het acteren?
WAITS � Ik werd er niet door aangetrokken. Het werd mij gevraagd. Ik weet niet of ik mezelf een acteur vind. Ik vind het fijn om te doen, maar er is een verschil tussen een acteur zijn en wat acteerwerk doen,�
- Kun je me iets vertellen over de 'perverse dokter' die je in je nieuwe film 'Mystery Men' speelt?
WAITS � Pervers? Dat weet ik niet. De film bevat een sc�ne in een rusthuis waar ik avances maak tegenover een negentigjarige vrouw met wie ik televisie kijk, maar dat zou ik niet noodzakelijk pervers willen noemen. Ik denk dat het gewoon afwijkt van het Hollywood-patroon van oudere mannen met jongere vrouwen. Oldtimers die jonge meiden oppikken, d�t noem ik pas pervers. Ik koester veel respect voor rijpheid en hoge leeftijd,�
- 'Swordfishtrombones' was de eerste plaat die je zonder producer hebt gemaakt. Hoe is dat in zijn werk gegaan?
WAITS � Alle lof aan Kathleen (zijn vrouw, nvdr). Zij was het eigenlijk die me zei: 'Dat kun jij toch zelf.' Weet je. ik had net met Herbie gebroken, en er moest een groot aantal beslissingen worden genomen. Ik bedoel maar, ik dacht dat ik miljonair was en toen bleek dat ik twintig dollar bezat. Daarop volgde een hele reeks processen, wat een moeilijke tijd was voor ons beiden. Vooral omdat we pas getrouwd waren. Toch was het ook een spannende ervaring, omdat ik nooit zonder producer in de studio had gezeten: ik was namelijk een product van die school waar een muzikant een producer nodig heeft. Zij kennen er meer van dan ik, weet je wel. Van al die knoppen en schakelaars heb ik niet het minste verstand. Ik was erg ouderwets in die zaken. En Kathleen luisterde naar mijn platen, en zij wist dat ik ge�nteresseerd was in al die verschillende muziekstijlen die ik op mijn eigen platen nooit had ge�xploreerd. Dus begon zij daarover. 'Dat kun je toch zelf', weet je wel. Ze is een erg goede deejay, en ze begon massa's platen voor me te draaien. Ik had nooit van mezelf gedacht dat ik in staat zou zijn de studio in te gaan en de volle verantwoordelijkheid te dragen voor het eindresultaat van elke song. Eigenlijk was Kathleen de coproducer van die plaat, hoewel ze niet als dusdanig wordt vermeld. Zij was de vonk en de aangever. Het basisconcept voor die plaat kwam eigenlijk van Kathleen. �
En dus trok ik de studio in en deed vier songs waarna ik naar Joe Smith van Elektra-Asylum trok, aan wie ik ze liet horen. En hij wist niet wat hij ermee moest beginnen, dus op dat moment liet de maatschappij me eigenlijk vallen. En toen hoorde (Chris) Blackwell de plaat en pikte ze op. Dat was toch even een reis met hindernissen.�
- Na afloop moet je jezelf toch bevrijd hebben gevoeld.
WAITS � Veel meer zelfrespect, denk ik. We hadden iets helemaal in ons eentje gedaan. Dat gaf een prima gevoel. Ik probeerde toen muziek te vinden die meer aanvoelde zoals de mensen uit de songs, liever dan dat iedereen hetzelfde plunje zou dragen. De mensen uit mijn vroegere songs hadden misschien wel unieke dingen te vertellen en hadden een verschillende achtergrond, maar ze zagen er allemaal hetzelfde uit.�

Banaanslak

- Zou je nummers als 'Murder In The Red Barn' van 'Bone Machine' hebben kunnen schrijven als je niet naar het platteland was verhuisd?
WAITS � Elke dag koop ik de plaatselijke krant, en die staat vol autowrakken en. �Ik denk dat het allemaal afhangt van wat in de krant je aantrekt. Ik word altijd aangetrokken door die gruwelverhalen. Ik weet niet waarom. Ierse zwartgalligheid? Weet je, mijn vrouw is net zo; ze stamt af van een Ierse familie en is zeer ge�nteresseerd in schaduwen en duisternis. 'Murder In The Red Barn is gewoon ��n van die verhalen, een beetje zoals een oud verhaal van Flannery O'Connor. Mijn favoriete regel is: 'There's always some killin' you gotta do around the farm...' En dat is nog waar ook.�
- Ben je de laatste jaren niet een beetje een huismus geworden?
WAITS � Jeetje, dat weet ik niet. Dat lijkt me een beladen vraag. Als ik 'nee' antwoord krijg ik gedonder met mijn gezin, en als ik 'ja' zeg, krijg ik gedonder met al de anderen. Weet je, ik woon in een huis met mijn vrouw en een hele bende kinderen en honden, en voor elke vierkante meter ruimte die ik wil, moet ik slag leveren.�
- Is 'The Black Rider' ontstaan uit belangstelling voor de Duitse cabaretstijl? Was je al in die stijl ge�nteresseerd voordat je 'What Keeps Mankind Alive' speelde op Hal Willners Kurt Weill-album?
WAITS � Jaaah, die macabere, dissonante stijl. Zie je, als ik Weill beluister, hoor ik veel woede in zijn liederen. Ik herinner me nog dat ik mezelf identificeerde met "Is That All There Is' van Peggy Lee, de eerste keer dat ik dat nummer hoorde. (Zingt) 'Is that all there is? If that's all there is, then let's keep dancing...' Je ontdekt dus gewoon verschillende dingen waarvan je denkt dat je stem er voor geschikt is. Ik wist niet echt veel over Kurt Weill, tot mensen me begonnen te zeggen: 'H�, hij moet wel vaak naar Kurt Weil luisteren.' Ik kan beter even gaan uitzoeken wie die kerel is, dacht ik. Dus begon ik naar 'Happy-end' te luisteren en 'De Drie-stuiversopera' en 'Mahagonny' en al die echt expressionistische muziek.�
- Het openingsnummer van 'Mule Variations', 'Big In Japan' is een woeste bluesrocksong in de trant van '16 Shells From A 30.6' en 'Goin' Out West'. Is het niet een beetje ironisch dat je op deze cd muziek maakt die stukken harder en ruiger is dan toen je 23 was?
WAITS � J��h. Juist. ja. Ik doe de dingen altijd verkeerd om. Begin aan het verkeerde eind: gooi de gebruiksaanwijzing weg, en vraag me dan af hoe je het ding monteert. Ik weet het niet, maar misschien ga ik tekeer tegen het langzaam uitdoven van het licht. Hoe gaat die zegswijze ook alweer? Jeugd is niet besteed aan de jongeren? Misschien heb je meer voeling met die emoties naarmate je er verder af komt te staan. De tijd is geen lijn, geen weg waar je steeds verder van het begin af komt te staan. Het is een exponenti�le kwestie. Al wat je op je achttiende hebt ervaren, draag je nog altijd met je mee. Er valt elke dag een kleine 43 miljoen ton meteoorstof uit de lucht... al heb ik geen flauw idee wat dat ermee te maken heeft. En belangrijker nog, wat ditzelfde onderwerp betreft: terwijl je hier bent, moet je beslist even het Banaanslakfestival gaan bekijken.�
- Excuseer?
WAITS � Vijfentwintig centimeter lange geleiachtige gastropoden. Mensen gebruiken ze in gerechten. Je vindt ze vooral 's ochtends, zo rond een uur of zes in je tuin. En dit is het seizoen van de banaanslak.�
- Zijn het hallucinogene slakken?
WAITS � Niet dat ik weet, maar het zou kunnen. Er is hier ook een bedrijf in de buurt dat wijn maakt uit ammoniak, ossenbloed en bananenschillen. Daar komt geen druif bij te pas. En de fles wordt gemaakt van brood en vlees. Dat zweer ik je hij God.� Spijker en hamer
- Is er een of andere reden waarom je op 'Mule Variations' zoveel minder percussie speelt dan op 'Bone Machine'?
WAITS � Tjonge, dat weet ik niet. Nu heb je me in het nauw gedreven. Is dat een waar-of-niet-waar-vraag misschien? Ik weet het niet, maar wanneer je een plaat producet waarvan je ook zelf de opnames leidt, is er een groot aantal mensen over wie de taken moeten worden verdeeld. Je moet dan beslissen wat jouw rol precies zal zijn, en de rest van de taken besteed je uit. Mijn elektrische werk doe ik niet altijd thuis. Meestal huur ik daarvoor een deskundige in. We hebben dus beroepsmuzikanten ingehuurd. Het belangrijkste is dat je met mensen samenwerkt die willen zwichten voor de kracht van de suggestie. Het is een soort hypnotische ervaring, en als je dan tegen de muzikanten zegt dat je ze wil zien spelen alsof hun haar in brand staat, wil je graag iemand die begrijpt wat je bedoelt. Soms heb je daar een heel specifiek iemand voor nodig met wie je na verloop van tijd een soort steno kunt spreken.�
- Het nummer 'Low Side Of The Road' is verbazingwekkend. Het klinkt als een kruising van Becks 'Hotwax' met Beefhearts 'Low Yo Yo Stuff', maar dan vertraagd. Het is ook de enige song op 'Mule Variations' die iets met de dood te maken heeft, terwijl je op 'Bone Machine' wel op de dood gefixeerd leek.
WAITS � Toen ik rnet 'Bone Machine' klaar was, beluisterden we de opnames en was onze reactie zo van: 'Oh, jongens toch. ieder��n op deze plaat heeft problemen. 'Maar je krijgt pas een indruk van de spanningsboog als het werk is afgerond. Intussen deden we het fijnere werk, de details. Op dat moment neem je geen afstand om te kijken hoe het in elkaar past, maar als alles voorbij is, moet je zien of het vier poten en een staart heeft, of niet.�
- Ik weet dat je goed kunt opschieten met Beck. Ben je een fan van hem?
WAITS � Ik mag hem erg graag. Ik heb een paar concerten van hem gezien en die hebben me echt aangegrepen. Hij heeft echt stevige wortels. Het is gek, maar ik hoorde hem praten over Sonny Terry en Brownie McGhee, bij wie ik indertijd nog in het voorprogramrna heb gezeten. Het was leuk een nog zo jonge kerel over hen te horen spreken, want ik was dol op die gasten. Ze behoren tot een zeer rijk cultureel erfgoed, en het is fijn te kunnen vaststellen dat het voortleeft in iemand die zo veelzijdig is, en die een zo goede spreekbuis voor hun muziek lijkt te zijn als Beck. Hij beschikt ook over nogal wat street credibility, want voor zover ik weet, is hij nog husker geweest en heeft hij echt nog op de hoek van de straat gespeeld. Daar hou ik van. Dat soort kerels hebben we nodig. En het is erg opmerkelijk wat hij bij een publiek kan teweegbrengen, bijvoorbeeld wanneer hij het podium beklimt en met zijn gitaar zwaait als met een hoelahoep.�
- Hoe werken jij en Kathleen samen voor songs als 'Low Side Of Tbc Road'?
WAITS � Oh, weet je, de ene houdt de spijker vast en de andere zwaait met de hamer. Eigenlijk werken we voor alles samen. Zij schrijft meer op basis van haar dromen, mijn inspiratie komt meer uit de echte wereld. Liedjes schrijven is navigeren in het duister, waarbij je nooit weet wat juist is en wat niet. Als je vijf minuten meer krijgt om aan een nummer te werken. Kun je het om zeep helpen, De tijd speelt altijd mee. In de loop der jaren heeft Kathleen me aan massa's muziek blootgesteld. Ze houdt er niet van voor het voetlicht te staan, maar ze is een baken van licht bij alle nummers die we samen schrijven.�
- Denk je dat het huwelijk van een muzikant langer standhoudt wanneer beide partners bij de muziek betrokken zijn, of althans bij zijn muzikale carri�re?
WAITS � Wel, wij hebben een kleine pa-en-ma-zaak. Ik ben de prospector, zij de kok. Ik breng de flamingo mee naar huis, zij slaat hem de kop af; ik doop hem in het water, zij plukt hem kaal, maar niemand wil hem opeten.�
- Je hebt ooit gezegd dat je 'autobiografisch' materiaal meteen weer begraaft. Wat dan met 'Who Are You?' ? Worden wij verondersteld te weten over wie dat nummer gaat?
WAITS � Tjonge, dat weet ik niet. Ik denk dat het beter is als je 't niet weet. De verhalen achter de meeste songs zijn minder interessant dan de songs zelf. Als ik zeg: 'H�, dat nummer gaat over Jackie Kennedy', dan zeg jij: 'Oh, wauw!' Maar dan zeg ik: 'Nee hoor. Ik maakte een grapje. Het gaat over Nancy Reagan', en dan wordt het een totaal ander nummer.
� Trouwens, al mijn nummers eraan over Nancy Reagan.�

Barney Hoskyns
� Mojo

Waits op het web Sonicnet.com en Yahoo Chat organiseren woensdagochtend 28 april (02.00 u. onze tijd) een chatsessie met Tom Waits. The Wild Site - http://www.humo.be - wijst u de weg.

Notes:

N/A